Uganda, The Pearl of Africa
17 weken, 120 malaria tabletten (nog maar 7 te gaan!), meer dan 1000 foto's, een stuk(je) bruiner en veel mooie herinneringen... ik ben weer in Nederland! Wat heerlijk dat ik weer in mijn eigen bed zonder klamboe kan slapen, mijn was in de wasmachine kan gooien en weer goed werkend internet heb!
Toch gek om dan 'opeens' weer in Nederland te zijn. Vier maanden heb ik in een andere cultuur en in een ander klimaat geleefd, in The Pearl of Africa. In die vier maanden heb ik veel meegemaakt. Door de week vrijwilligerswerk in het laboratorium van een lokaal ziekenhuis, met alleen maar Oegandese mensen waardoor ik de gebruiken van de Oegandese bevolking goed heb leren kennen. De Oegandezen hebben een relaxt en laag werktempo wat ook wel logisch is met het warme weer. Soms is het best lastig om je aan te passen maar ik denk dat het de afgelopen vier maanden best goed is gelukt! Op het lab heb ik een beetje Lugandees geleerd en ik heb de mensen daar Nederlands geleerd. Daarnaast heb ik in de weekenden het prachtige Oeganda ontdekt, met o.a. uitstapjes naar Jinja en naar Sipi Falls.
Na mijn periode als vrijwilliger kwamen papa en mama om dit bijzondere avontuur samen met mij af te sluiten met een 8-daagse safari. Tijdens de safari zijn we achter chimpansees aangerend in Kibale National Park, we hebben olifanten, hyena's en zwijnen gezien in Queen Elizabeth National Park en we hebben een geweldige en unieke hike gedaan naar de berggorilla's in Bwindi Impenetrable National Park!! Ook hebben wij heel veel zebra's gespot in Lake Mburo National Park. Wat een geweldige afsluiting van mijn vier maanden in Oeganda!
Een hele bijzondere, gave en onvergetelijke ervaring rijker!
Voor nu ga ik even genieten van een heerlijke boterham met kaas.
Veel liefs
Wherever you go, go with all your heart
Afscheid met stroopwafels!
Lieve allemaal,
Afgelopen vrijdag heb ik afscheid genomen van het ziekenhuis. Het was heel bijzonder. Papa en mama waren er namelijk bij, zij zijn donderdagavond aangekomen! Uit Nederland hadden papa en mama (60!!) stroopwafels meegenomen. Als afscheid heb ik dit uitgedeeld op het laboratorium aan de medewerkers en studenten. Het was toch ook moeilijk om afscheid te nemen. In de afgelopen 4 maanden heb ik de lieve mensen van het lab zo goed leren kennen. De manier waarop ze mijn naam uitspreken, de vele momenten dat mensen vroegen hoe het met mij ging, hoe het in Nederland is en hoe graag ze wilde dat ik langer zou blijven.. ik ga het allemaal heel erg missen!
Op deze laatste dag in het ziekenhuis ben ik 's ochtends met een andere vrijwilliger meegegaan naar de bevallingskamer. Ik heb het geluk gehad dat er toen een heel lief baby'tje is geboren met een hele mooi geboortedatum, 19 mei 2017!
De afgelopen dagen heb ik nog een aantal leuke uitstapjes gemaakt. Zo ben ik naar een ander project geweest, Nafasi Welfare Center. Dit project ligt even buiten Kampala en er is hier ook een vrijwilligershuis. Nafasi Welfare Center helpt zowel jonge kinderen als tienermoeders in een moeilijke situatie. Op dit project zitten kinderen van 0 tot 5 jaar. Zij wachten hier totdat zij weer kunnen worden teruggeplaatst bij hun familie. Voor de kinderen waarvan er geen moeder betrokken is, is het doel om binnen acht maanden een nieuw, warm en veilig thuis te vinden.
Ook heb ik een ritje gemaakt in de matatu! Hierover heb ik verteld in een eerdere blog. De matatu is de openbare bus van Oeganda. Het was een hele ervaring haha. De matatu stopt wanneer iemand er uit wil of wanneer iemand er in wil. Er hangt een jongen uit het raam die roept of er mensen naar 'town' moeten. Onderweg is er nog even een andere matatu vol achter op ons geknald. Even kijken of er niks ergs is en we reden weer door haha. Voor slechts 50 cent hebben wij ongeveer een uur in de matatu gezeten en waren wij weer terug in het centrum van Kampala.
Verder ben ik ook nog naar de MAF 'Flying for Life' geweest. De MAF helpt met vliegtuigen mensen in arme, afgelegen gebieden bereikbaar te maken voor hulp. De MAF vliegt wereldwijd in 29 van de armste landen. Wij mochten een dagje meevliegen met de passagiersvlucht, een klein vliegtuigje waarin 12 personen passen. We gingen langs drie dorpjes in het Noorden van Oeganda en hebben hier mensen afgezet. Het was prachtig om Oeganda van boven te zien! Vanuit de lucht is Kampala dichtbevolkt. In het Noorden is heel anders. Er zijn hele stukken land met af en toe wat bomen en struiken, maar het is vooral erg droog. De mensen wonen in kleine ronde hutjes met een rieten dakje. Bij elke landing kwamen zowat alle inwoners van het dorpje kijken naar het vliegtuig, ze waren nieuwsgierig wie er zouden uitstappen. De mensen in Noorden lopen er vaak naakt bij, sommige hebben een grote sjaal of een shirt vol gaten om zichzelf enigszins te bedekken.
Dit waren mijn onvergetelijke 16 weken vrijwilligerswerk in een ziekenhuis in Oeganda. Dit weekend heb ik papa en mama meegenomen op de boda, naar de moskee, naar het paleis en naar de craft market. Ook hebben wij een mooie en zeer vermoeiende mountainbike tour gedaan. Wij gaan nu op safari! Tot over een week!
Veel liefs
HIV, koningsdag & een Oegandese bruiloft
De laatste afdeling heb ik alweer gehad.. Immunology. Op deze afdeling worden ook weer meerdere testen uitgevoerd. Er wordt ten eerste gekeken of patiënten besmet zijn met HIV, hepatitis B/C, syfilis, buiktyfus of brucellose. Verder wordt er ook gekeken of er verhoogde waardes reumafactor of C-reactief eiwit aanwezig zijn in het bloed. Ook de hoeveelheid CD4 T-cellen in het bloed kan worden gemeten.
HIV is een retrovirus en heeft een gastheercel nodig om zich te vermenigvuldigen. Het virale RNA wordt omgezet in DNA en integreert in het genoom van de gastheercel. HIV is de veroorzaker van AIDS, een immunodeficientie ziekte. HIV tast het immuunsysteem aan doordat het de CD4 T-cellen aanvalt en vernietigt. CD4 T-cellen zijn onderdeel van de witte bloedcellen en activeren het immuunsysteem in het geval van een infectie. Door de vermindering van het aantal CD4 T-cellen kunnen andere ziekteverwekkers, die normaal gesproken door het immuunsysteem worden tegengehouden, de patiënt ziek maken. Patiënten overlijden meestal aan deze opportunistische infecties. HIV kan ook 'slapend' aanwezig zijn in CD4 T-cellen. De CD4 T-cellen worden door antigenen geactiveerd om antilichamen te gaan maken tegen het virus. Helaas zijn de CD4 T-cellen geïnfecteerd met het virus en tijdens het produceren van de antilichamen worden ook nieuwe virussen geproduceerd. HIV is een seksueel overdraagbare aandoening. Onbeschermd seksueel contact, maar ook bloed-op-bloedcontact, onder andere via injectienaalden tijdens bloedtransfusies, en moeder-op-kindtransmissie bij de geboorte en door borstvoeding, zijn manieren waardoor het virus kan worden overgedragen. Tot nu toe is een HIV-infectie nog niet te genezen. Dankzij antiretrovirale medicatie en sinds de combinatietherapie ervan, kan men de negatieve werking van HIV remmen en het immuunsysteem opnieuw stabiel houden. In Oeganda zijn 1,5 miljoen mensen besmet met HIV en dit neemt nog steeds toe.
Hepatitis is, zoals de naam al zegt, een ontsteking van de lever. Een ontsteking aan de lever is erg gevaarlijk omdat de lever zeer veel functies heeft. Hepatitis kan ontstaan door een virusinfectie, blootstelling aan bepaalde chemische stoffen, gebruik van bepaalde soorten medicijnen (toxische hepatitis) of overmatig alcoholgebruik (alcoholhepatitis). Er zijn vier verschillende vormen, hepatitis A, B, C, D en E. Symptomen van hepatitis zijn afhankelijk van de vorm van hepatitis. Moeheid, soms koorts, geen eetlust en donker gekleurde urine komen vaak voor. De lever kan vergroot raken en je kunt geelzucht (een geel uiterlijk van de huid) krijgen. Hepatitis kan acuut of chronisch zijn. De acute vorm neemt na ongeveer twee maanden af. Chronische hepatitis kan uiteindelijk leiden tot levercirrose en leverbeschadiging.
Syfilis is een ernstige soa en wordt veroorzaakt door de bacterie Treponema pallidum. Antistoffen tegen deze bacterie kunnen worden aangetoond in het bloed. Wereldwijd lopen per jaar 10 tot 20 miljoen mensen de ziekte op. In ontwikkelingslanden is aangeboren syfilis een belangrijke oorzaak van sterfte rond de geboorte. De infectie begint met een pijnloos zweertje en kan leiden tot aantasting van het centraal zenuwstelsel met ernstige neurologische en psychiatrische verschijnselen. De behandeling van syfilis is tevens zeer heftig. Je krijgt een injectie met antibiotica in je bil en kan het komende half uur niet lopen want je been is daardoor een beetje verlamd.
Buiktyfus is een darminfectie, veroorzaakt door Salmonella typhi, een pathogeen dat de darmwand passeert en het fagocytosesysteem kan infecteren. Na de darm infecteren de bacteriën de rest van het lichaam via de bloedbaan. De infectie wordt overgedragen door eten of drinken van besmet voedsel of water. Sommige mensen zijn drager van de bacterie in de galwegen of in het darmslijmvlies en worden daar zelf niet ziek van maar kunnen wel anderen besmetten. Drinkwater uit de kraan is in niet-Westerse landen bijna altijd besmet. Lokale bewoners hebben weerstand opgebouwd tegen de ziekte en kunnen dus water uit de kraan drinken. Er bestaat de mogelijkheid tot vaccineren maar dit biedt slechts in ongeveer 70% van de gevallen bescherming.
Brucellose is een infectieziekte en wordt veroorzaakt door verschillende soorten bacteriën uit het geslacht Brucella. De bacterie kan van dieren overgaan op de mens. De besmetting vindt plaats door contact met besmette dieren, het drinken van rauwe melk of ongepasteuriseerde zuivelproducten. Er vindt eigenlijk geen besmetting plaats van mens op mens, maar het wordt niet onmogelijk geacht. Brucellose wordt bij de mens bestreden met antibiotica. Door middel van een bloedtest kunnen antistoffen tegen de bacterie worden aangetoond.
De reumafactor (RF) is een auto-antistof, gericht tegen lichaamseigen IgG-antistoffen. De factor is verhoogd bij 80% van de mensen met reumatoïde artritis (RA). Dat betekent dat bij 20% van de mensen met RA deze auto-antistof niet wordt gevonden, terwijl hun lichamelijke klachten wel bij deze aandoening passen. Ook bij gezonde mensen kan deze factor aangetroffen worden in het bloed. De reumafactor kan ook aantoonbaar zijn bij andere reumatische aandoeningen en bij infecties. Het testen op RF in het bloed geeft maar beperkte informatie: aanwezigheid is geen bevestiging voor het hebben van RA en afwezigheid sluit het hebben van RA niet uit. Het is daarom dan ook dat er vaak meerdere testen meegenomen worden voor de diagnose RA.
C-reactief eiwit (CRP), een zogenaamd acutefase-eiwit, wordt geproduceerd door de lever en afgegeven in de bloedbaan. Na het ontstaan van een ontsteking of infectie neemt de hoeveelheid CRP in het lichaam binnen een paar uur toe. Hierdoor kan CRP de aanwezigheid van een ontsteking vaststellen of het effect van een medische behandeling op een ontsteking in kaart brengen. CRP is niet specifiek genoeg om de oorzaak en plek van de ontsteking aan te tonen, maar het is een signaalmolecuul dat aangeeft dat aanvullend medisch onderzoek nodig is.
Mijn laatste paar dagen op het laboratorium zijn aangebroken en ik help voornamelijk op de afdelingen waar nodig. Verder werk ik mee aan het handboek over het laboratorium. Dit boek is bedoeld voor alle afdelingen in het ziekenhuis en voor andere gezondheidsinstellingen buiten het ziekenhuis zodat zij weten hoe het laboratorium eruit ziet, wat voor testen er worden gedaan en wat je moet doen als je een patiënt ergens voor wil laten testen.
Het is alweer een tijdje geleden maar 27 april was het koningsdag! Dit jaar heb ik een bijzondere Koningsdag gehad. Wij waren uitgenodigd om de verjaardag van koning Willem-Alexander te komen vieren bij de Nederlandse ambassade in Kampala. Alles was versierd in oranje en rood-wit-blauw, liedjes van Guus Meeuwis en Frans Bauer kwamen voorbij, de drank was gratis en er waren heeeerlijk hapjes. Na drie maanden eindelijk weer kaas gegeten! Een zeer geslaagde avond!
In Kampala zijn er twee ziekenhuizen waar Nederlanders vrijwilligerswerk kunnen doen, Lubaga Hospital (waar ik werk) en Holy Cross Mission Hospital (waar een huisgenoot van mij werkt). Een arts van het Holy Cross Mission Hospital ging trouwen en wij mochten daarbij zijn! De bruiloft zou beginnen om 12 uur, met de nadruk op zou... Om stipt 12 uur (Nederlanders hè;)) waren wij bij de redelijk kleine kerk, er zaten pas een paar mensen. Wij zijn achterin gaan zitten en toen was het wachten wachten wachten. Langzaam stroomden de kerk vol, zo vol dat niet iedereen kon zitten. Om kwart over 1 was het bruidspaar daar dan eindelijk! Onder luid gezang van het koor liepen ze samen de kerk in. De dienst begon en wat bleek... het was volledig in het Lugandees. Bijna twee uur lang hebben wij geluisterd, steeds moesten wij staan, zitten, staan, zitten. De ringen werden vrij snel in het begin gegeven, dit hadden wij even gemist, zo snel ging het. Het bruidspaar werd gekroond tot koning en koningin van het koninkrijk van God. Aan het einde van de dienst kreeg iedereen een handje rijst. Dit gooide iedereen naar het bruidspaar voor geluk. De mensen achterin de kerk konden alleen niet zo ver gooien dat de rijst het bruidspaar bereikte, de rijst vloog door de hele kerk. Bijzonder om een traditionele Ugandese bruiloft te mogen hebben meegemaakt!
Verder heb ik ook nog een boottocht gemaakt over het Victoriameer. Langs dorpjes waar kinderen in het water aan het spelen waren of zich aan het wassen waren, moeders die aan het wassen waren en mannen die vis aan het vangen waren. Deze mensen leven van de verkoop van de vis op de lokale markt. Het Victoriameer is het grootste meer van Afrika en het op één na grootste zoetwatermeer van de wereld. Het Victoriameer ligt in de landen Tanzania, Kenia en Oeganda, het grootste deel in Tanzania en een slechts een klein stukje in Kenia. In totaal is het Victoriameer even groot als Ierland! Een Britse ontdekkingsreiziger heeft in 1858 het meer ontdekt en vernoemd naar de Britse koningin Victoria. In het Victoriameer komen ongeveer 2500 vissoorten voor en verder ook veel nijlpaarden. Helaas zit het Victoriameer ook vol met Bilharzia, die wormpjes die via je huid je lichaam binnendringen en zich nestelen in je darmen/blaas.
Twee weken geleden zijn wij verhuisd, naar een groter huis waar meer vrijwilligers kunnen verblijven. Wij wonen nu in de wijk Mengo. Ook kan ik niet meer lopen naar het ziekenhuis maar ga ik elke dag met de boda.
Veel liefs
Hardlopen voor sikkelcelanemie
Lieve allemaal,
Het heeft even iets langer geduurd maar hier is een nieuwe blog! De afgelopen twee weken heb ik gewerkt op de afdeling Haematology. Op deze afdeling wordt het volledige bloedbeeld van de patiënten (CBC) bepaald. In het bloed worden onder andere de neutrofielen, lymfocyten, monocyten, eosinofielen en basofielen gemeten. Een verhoogde waarde neutrofielen duidt op een bacteriële infectie, een verhoogd gehalte lymfocyten op een virale infectie en een verhoogd gehalte basofielen op een infectie of allergische reactie. Daarnaast wijzen verhoogde waardes monocyten en eosinofielen op parasieten in respectievelijk het bloed en de darmen. Het aantal bloedplaatjes en rode bloedcellen wordt ook weergegeven met daarbij het hemoglobine gehalte van de rode bloedcellen. Hemoglobine is een eiwit wat in de rode bloedcellen voorkomt (1/3 van een rode bloedcel is hemoglobine) en zorgt voor de transport van zuurstof en koolstofdioxide door het bloed. CBC kan een mogelijke anemie of infectie diagnosticeren. Naast CBC wordt ook de erytrocytbezinkingsnelheidtest (ESR) uitgevoerd. De snelheid waarmee de rode bloedcellen naar de bodem van de buis vallen wordt gemeten. Bij een ontsteking kunnen abnormale eiwitten in het bloed aanwezig zijn. Door deze eiwitten gaan de rode bloedcellen samenklonteren waardoor ze sneller vallen. Daarnaast word ook bloedgroep bepaling en crossmatching voor bloedtransfusies gedaan. Er wordt gekeken of het bloed van de donor niet klontert met het bloed van de patiënt want dit kan fatale gevolgen hebben. Bloedgroep A kan bloed geven aan iemand met bloedgroep A of AB en bloedgroep B kan bloed geven aan iemand met bloedgroep B of AB. Bloedgroep AB kan alleen geven aan AB en bloedgroep O kan aan iedereen geven.
Elk jaar is er op de verjaardag van de koning van Buganda (Kabaka) een hardloopwedstrijd. Het geld wat hiermee wordt opgehaald gaat naar een goed doel en dit jaar was dat sikkelcelanemie. Sikkelcelanemie is een recessieve erfelijke aandoening en komt vrijwel uitsluitend voor bij mensen met een donkere huidskleur. Dit komt omdat 15% van deze bevolking drager is van het gen dat sikkelcelanemie veroorzaakt. De sikkelvormige rode bloedcellen bevatten een afwijkend type hemoglobine, dat men hemoglobine S noemt. Door het onvolwaardige hemoglobine bij sikkelcelanemie raken de rode bloedcellen misvormd, sikkelvormig, vooral bij een tekort aan zuurstof. Deze sikkelvormige cellen kunnen niet goed door de haarvaten stromen en kunnen in de vaten gaan klonteren waardoor het bloed de weefsels niet kan bereiken. Dit veroorzaakt zuurstofgebrek waardoor de sikkelcelvorming erger wordt. Sikkelcelanemie wordt gekenmerkt door voortdurende bloedarmoede met de afbraak van rode bloedcellen en door het optreden van crises. Door de sikkelvorming in het bloed treden er vaatafsluitingen op in de kleinere bloedvaten. Er komen hierdoor infarcten voor in botten, milt of longen. Deze crises kunnen een tijdelijke of permanente schade aanrichten. De behandeling van sikkelcelanemie is gericht op het voorkomen van deze crises. Sikkelcelanemie en malaria hebben een interessante relatie want zonder malaria was sikkelcelanemie misschien wel nooit ontstaan. De genetische verandering die sikkelcelanemie veroorzaakt zorgt voor een betere bescherming tegen malaria. In de sikkelvormige rode bloedcellen is de structuur van het skelet veranderd, waardoor de malaria-parasiet het actine (eiwit in de cel wat het skelet vormt) niet meer kan gebruiken om zijn eigen adhesin eiwit aan de oppervlakte van de cel te krijgen. De parasieten worden samen met de gastheercel in de milt afgebroken en kunnen zich niet meer verder verspreiden. Mensen die lijden aan sikkelcelanemie zijn dus evolutionair in het voordeel. Sikkelcelanemie komt om die reden ook het meest voor in gebieden waar malaria endemisch is. Terug naar de hardloopwedstrijd, op zondagochtend om 7 uur, gehuld in een mooi felrood topje, stonden wij klaar bij Kabaka's palace. De route bestond voor het grootste gedeelte uit een 'rondje' om het paleis van de koning. Bijna 30 graden en veel heuvels, maar het is gelukt! Naast de hardloopwedstrijd hebben wij nog een andere sportieve activiteit gedaan. Een bezoek aan Lake Side Adventure Park waar een klimparcour is uitgezet. Hier ga je over allerlei bewegende balken en kleine stukjes hout van boom naar boom. Heel eng maar achteraf ook leuk om te hebben gedaan haha.
Dit weekend was het Pasen waardoor wij twee extra dagen vrij waren van ons project. Vrijdagochtend zijn wij vertrokken naar Jinja. Daar zijn wij naar de Nijl geweest en hebben wij langs de souvenirwinkeltjes gelopen. Zaterdag zijn wij doorgereden naar de Sipi Falls. Na een nacht in een primitief hutje, hebben wij zondag de wandeling gemaakt naar de Sipi Falls. Vier watervallen en 10 km klimmen en dalen verder zijn wij weer teruggereden naar Kampala. Het was een leuk Paasweekend. Helaas dit jaar zonder een heerlijke Nederlandse paasbrunch.
Ik moet trouwens bekennen dat de boda ritjes steeds leuker worden. Straks ga ik het nog missen haha!!
Veel liefs
Zoveeeel zwangere vrouwen!
Wat gaat het toch snel! Ik zit al op de helft, 8 van de 16 weken vrijwilligerswerk zijn voorbij. Ik ben op bezoek geweest bij het gastgezin, waar je ook zou kunnen verblijven tijdens je periode in Oeganda. Ik heb een heerlijke Oegandese maaltijd gegeten met natuurlijk rijst. Verder hadden we nog kip (met bot), chapatti (een soort pannenkoek), matoke (vergelijkbaar met aardappel maar het is gemaakt van groene bananen, dit is een ander soort banaan dan een onrijpe banaan), yams (een knolsoort), groundnut paste (saus gemaakt van pinda's) en nog veel meer waarvan ik de namen niet meer weet.
Ook heb ik Kabaka's palace, het paleis van de koning van Buganda, bezocht. Buganda is het oudste en grootste koninkrijk van Oeganda en het beslaat Centraal Oeganda met onder andere de hoofdstad Kampala. De andere vier koninkrijken zijn Ankole, Bunyoro-Kitara, Busoga en Toro. Het koningschap wordt doorgegeven binnen de familie maar niet op de oudste zoon want hij heeft een andere belangrijk rol, hij is het hoofd van de familie. Oeganda werd op 9 oktober 1962 onafhankelijk van het Verenigd Koninkrijk en ontleent zijn naam aan het koninkrijk Buganda. Er heerste een verscheidenheid aan etnische groepen met verschillende politieke systemen en culturen. Deze verschillen hinderden het tot stand komen van een werkende politieke gemeenschap. In 1971 greep Idi Amin de macht in Kampala toen president Milton Obote naar het buitenland was. Hij verklaarde zichzelf eeuwig president en de nieuwe leider van Oeganda. De regeringstijd van Idi Amin was één van de bloedigste in de Afrikaanse geschiedenis. De militaire leiders die zijn staatsgreep niet steunden, werden onmiddellijk geëxecuteerd. In het hele land vestigde Amin een dictatoriaal regime wat circa 300.000 mensen het leven kostte. Ongeveer 90.000 mensen werden vermoord in de 'kelder' van Kabaka's palace. De mensen werden geëlektrocuteerd en hun lichamen werden gedumpt in het Victoriameer. In 1978 vielen Amins troepen Tanzania binnen omdat Milton Obote zich daar schuil hield. In 1979 lukte het Tanzania, met behulp van Oegandese guerrillastrijders, Amin te verjagen. Idi Amin regeerde dus tot 1979. Later kostten het bewind van Milton Obote (1980-1985) nog eens minstens 100.000 levens. Yoweri Museveni regeert sinds 1986 en zorgt voor stabiliteit en economische groei. Hij verblijft niet in Kabaka's palace omdat er eerst een reinigingsritueel moet worden uitgevoerd om alle slechte dingen van jaren van dictatuur van Idi Amin te zuiveren. Maar dit is, na al die jaren, nog steeds niet gebeurd.
In Oeganda ligt het werktempo laag. Dit is heel erg wennen en nog steeds wel lastig om aan aan te passen. Er zijn in het ziekenhuis echt spitsuren, waarbij het druk is en veel te doen is. Daarna kan het zo weer een uur heel rustig zijn en geen patiënten. Afgelopen week ben ik weer begonnen op een nieuwe afdeling, Antenatal. Dit is een apart laboratorium in het gebouw speciaal voor alle zwangere vrouwen. Oeganda is één van de landen met het snelst groeiende bevolkingscijfer. Een vrouw krijgt gemiddeld 6 kinderen en hier beginnen ze het liefst zo jong mogelijk mee. Op deze afdeling zijn naast het laboratorium ook een onderzoekskamer met meerdere gordijntjes, een spreekkamer en een kamer voor bloedafname. Ook is er buiten een soort klaslokaal met een ouderwets krijtbord waar de aanstaande moeders een lesje kunnen volgen met informatie over zwangerschap. Er worden op dit laboratorium verschillende testen gedaan zoals urine analyse. Veel zwangere vrouwen kampen namelijk met urineweginfecties. Verder wordt de bloedgroep bepaalt, de CBC waarden worden gemeten in het bloed en er worden syphilis en HIV testen uitgevoerd.
De bloedgroep wordt als volgt bepaald: er wordt een druppeltje bloed op een tegel gelegd en daar wordt bijvoorbeeld anti-A aan toegevoegd. Een persoon met bloedgroep A heeft antigeen A en antistof B in zijn bloed. Wanneer er een reactie plaatsvindt, het anti-A reageert met antigeen A, dan is de bloedgroep van deze persoon A. Bloedgroep B heeft antigeen B en antistof A. Voor bloedgroep B zal er een reactie plaatsvinden met anti-B. Bloedgroep AB heeft antigenen A en B en geen antistoffen. Wanneer er bij anti-A en anti-B een reactie is, dan is de bloedgroep AB. Bloedgroep O heeft geen antigenen maar wel antistoffen A en B. Wanneer er geen reactie is, dan is de bloedgroep O. Wanneer een persoon bloed krijgt dat lichaamsvreemde antigenen bevat, wordt het afweersysteem geactiveerd en wordt het donorbloed afgebroken door de productie van antistoffen. Voor de bepaling van de resusfactor wordt anti-D gebruikt. Personen met een positieve resusfactor hebben antigeen D op hun rode bloedcellen. Wanneer een resus-negatieve moeder in verwachting is van een resus-positieve baby, kan er resusantagonisme ontstaan. Dat is het verschijnsel waarbij de rode bloedcellen van de baby in de bloedbaan van de moeder komen en de productie van antistoffen veroorzaken. Naast bloedgroep bepalingen worden ook de CBC waarden gemeten. CBC staat voor een volledig bloedbeeld en geeft de informatie van verschillende typen bloedcellen zoals rode bloedcellen, witte bloedcellen en bloedplaatjes. Tevens worden de witte bloedcellen verder geanalyseerd, deze cellen spelen een belangrijke rol in het afweersysteem. Het aantal lymfocyten, eosinofielen, monocyten, basofielen en neutrofielen wordt weergegeven. CBC kan een mogelijke anemie of infectie diagnosticeren.
Als vrouwen voor de eerste keer naar het ziekenhuis komen, krijgen ze een aantal vragen. Die vragen zijn, naar mijn idee, nogal apart. Zo wordt er gevraagd wat je geloof is, wat voor opleiding jij en je man hebben gehad en wat voor werk jullie doen. Daarnaast wordt er gevraagd naar wat voor toilet je gaat (een gat in de grond of een spoel toilet), wat voor ondergoed je draagt en hoe vaak je doucht per dag. Er komen ook vragen aan bod over de medische achtergrond: hoeveelste zwangerschap is dit, hoe ver ben je in je zwangerschap, heb je last van symptomen van urineweginfectie, komt er hoge bloeddruk en/of diabetes in de familie voor en wat is je HIV status.
Naast het werk in het ziekenhuis ben ik ook op outreach geweest, naar de wijk Busega. Je vertrekt in de morgen met de ambulance, volgestouwd met spullen, over de hobbelige weg, naar de wijk. Daar aangekomen wordt alles uitgestald en maakt elke afdeling zijn eigen plek klaar. Er gaat iemand mee voor het meten en wegen van de patiënten, iemand voor het vaccineren van de babies, iemand van het lab voor voornamelijk malaria en HIV testen (dat kan ter plekke worden uitgevoerd), iemand met alle medicijnen (de apotheker) en iemand voor het regelen van de betalingen. Ik heb het meeste geholpen bij het meten en wegen van de patiënten.
Sula bulungi! (Slaap lekker)
Veel liefs
Kampala & Jinja
De boda.. het blijft een vreselijke manier om van de ene plek naar de andere plek te komen. Ik kan er nog niet echt aan wennen en zit dus ook vaak met zwetende handjes achterop als de boda driver door het drukke verkeer van Kampala crosst. Vaak denk ik dat we daar nooit tussendoor gaan passen, maar gelukkig gaat het altijd NET goed. Ik mis het dus wel om even lekker op mijn fiets te stappen.
Ik heb het tot nu toe voor elkaar gekregen om nog geen één keer rijst te eten in Afrika. Voor degenen die dit nog niet wisten: ik ben niet zo'n fan van rijst haha. Maar ik denk dat ik hier toch wel een keer (of meerdere keren) rijst zal gaan eten. Bij de vele kraampjes langs de kant van de weg kan je een Rolex kopen. Dit is een soort pannenkoek met daarin gerold een omelet met tomaat en ui. 'Nom nom lekker!'
In de weekenden maken wij met de meiden uit het huis leuke uitstapjes. Vorige weekend stond Jinja op het programma. Jinja ligt op ongeveer 2,5 uur rijden van Kampala. In dit zeer toeristische dorpje, waar we veel mzungu's zijn tegenkomen, ontspringt De Nijl. De Nijl is de langste rivier van de wereld en ontspringt als de Witte Nijl in het Victoriameer in Oeganda en als de Blauwe Nijl in het Tanameer in Ethiopië. De Witte Nijl stroomt via Zuid-Soedan naar Soedan, daar komen de Witte en Blauwe Nijl samen en stromen door naar Egypte. Als echte toeristen, hebben wij een foto gemaakt bij The Source of the River Nile, het beginpunt van de meting van de langste rivier van de wereld. De Nijl is belangrijk voor Oeganda, het zorgt voor het grootste deel van de energievoorziening van her land. Tevens zijn er in De Nijl vissers te vinden, die op een rijtje op hetzelfde plekje in deze mega grote rivier aan het vissen zijn. De vissers geloven namelijk dat op dat moment op dat plekje de meeste vissen zitten... Verder ging ik samen met Eva quadrijden in Jinja, heel erg gaaf om te doen. Het was een mooie route door de dorpjes en met mooi uitzicht over De Nijl (zie de foto's).
Daarnaast ben ik ook begonnen met het ontdekken van de grote stad Kampala. Een bezoek aan de Uganda National Mosque, met prachtig uitzicht over heel Kampala, kon natuurlijk niet ontbreken. De National Mosque is de grootste moskee van Oost-Afrika en is het centrale punt van oud Kampala. De moskee is een cadeau van Gaddafi en veel Ugandezen zien de moskee als eerbetoon. In Oeganda werd de islam eerder dan het christendom gepredikt. Tegenwoordig is slechts 12% van de bevolking aanhanger van de islam en 84% van het christendom. Vanaf de toren van moskee zie je duidelijk de zeven heuvels (Kasubi, Mengo, Kibuli, Namirembe, Rubaga, Nsambya en Impalaheuvel) waarop Kampala is gebouwd. Tevens heb ik een bezoek gebracht aan de Old Taxi Park, de standplaats voor de matatu's. De matatu is de openbare bus van Oeganda. In dit mini busje passen ongeveer 10 personen maar er zitten vaak dubbel zoveel mensen in omdat iedereen zich in het busje propt. Meerdere matatu's gaan naar dezelfde eindbestemming. Als jij vanaf de Old Taxi Park met een matatu wil, moet je eerst wachten tot de bus vol zit (wat wel even kan duren...) en dan vertrekt de bus pas. Vervolgens stopt de matatu onderweg meerdere keren op random plekken om mensen te laten in/uitstappen. Oeganda kent geen bushaltes en vertrektijden zoals in Nederland. Ook heb ik de Owino Market bezocht, een van de grootste openluchtmarkten. Op deze markt zijn zowel etenswaren als veel tweedehands kleding en schoenen te koop. De Owino Market is zo groot dat je kan verdwalen. Wanneer je op zoek bent naar bepaalde schoenen dan zeg je je voorkeuren tegen een loopjongen en deze jongen gaat voor je kijken bij alle kraampjes. Jij kan rustig wachten en even later komt hij terug met allerlei schoenen in jouw maat. Verder heb ik ook de Craft Market bezocht waar je allerlei souvenirs kan kopen, wat ik ook zeker heb gedaan.
In mijn vorige blog heb ik jullie verteld over het project Hope Hearts Ministries met de straatjongens die verslaafd zijn aan lijm/chemicaliën. Ik ben een middag terug gegaan met de andere meiden en ik heb voorlichting gegeven over HIV. De jongens vonden het erg leuk om ons weer te zien en ze deden ook leuk mee bij de quiz over HIV. Het was weer fijn om bij dit project te zijn!
Op het laboratorium ben ik na twee weken gestopt met het bloed prikken en begonnen op de afdeling Chemistry. Hier komen de bloedsamples van de patiënten binnen en kunnen verschillende testen worden gedaan. Allereerst kan de functie van de lever worden bepaald door in het bloedplasma de gehaltes van leverenzymen, eiwitten en bilirubine te meten. Bilirubine ontstaat bij de afbraak van rode bloedcellen uit hemoglobine. Vanuit het bloed wordt bilirubine opgenomen in de lever waar het wordt omgevormd en vervolgens wordt afgevoerd met galvloeistof naar de galblaas. De omgevormde bilirubine verlaat uiteindelijk het lichaam via de ontlasting. Een verhoogd bilirubinegehalte in het bloed wijst op een niet optimaal functionerende lever. Dit gaat vaak gepaard met geelzucht, waarbij het oogwit en later de huid geel kleurt. Een belangrijk eiwit dat wordt aangemaakt door de lever en wordt afgegeven aan het bloed is albumine. Albumine dient o.a. als transportmiddel voor calcium, bilirubine, hormonen en vetzuren in het bloed. Een laag albuminegehalte kan komen door een niet goed functionerende lever. Enzymen die voorkomen in levercellen zijn ALAT, ASAT, alkalisch fosfatase en gamma-GT waarvan een verhoogde concentratie in het bloed wijst op leverschade. Naast de leverfunctie kan ook de nierfunctie worden vastgesteld. De nieren filtreren de afvalstoffen uit je bloed. Één van deze afvalstoffen is kreatinine, wat ontstaat in de spieren. Hoe meer kreatinine in het bloed, des te erger de nierschade. Daarnaast kan in het bloed ook het ureumgehalte worden bepaald. Ureum ontstaat bij de vertering van voeding en is dus ook een afvalstof in je bloed. De ureumwaarde geeft een indicatie van de mate van vergiftiging van het lichaam door de nierschade. In het bloed kunnen nog veel meer waardes worden gemeten zoals glucose, cholesterol, triglyceriden, HDL, LDL, urinezuur en elektrolyten (natrium, kalium en chloride). Aan de hand van het glucosegehalte in het bloed kan diabetes worden aangetoond. Het lichaam reageert niet meer op insuline of het lichaam maakt geen insuline meer aan. Het glucose blijft hierdoor in het bloed en gaat niet naar de organen of hersenen. Dit kan ernstige gevolgen hebben. Verder kan een te hoog cholesterolgehalte of een verkeerde balans tussen HDL-cholesterol en LDL-cholesterol leiden tot hart- en vaatziekten. Daarnaast kan urinezuur zich ophopen in het lichaam waardoor bijvoorbeeld gewrichten kunnen gaan ontsteken, ook wel jicht genoemd.
Als laatste nog een leuk weetje over Kampala. In Kampala onweert het gemiddeld 240 dagen per jaar, het meest van de wereld. Ik kan alleen maar zeggen dat dit inderdaad zo is, veel onweer maar geen flitsen. Momenteel is ook regenseizoen en dit zal nog heel april duren...
Veel liefs
Bilharzia, malaria en meer
Lieve allemaal,
Oli otya? (Hoe gaat het? in het Lugandees)
De afgelopen dagen heb ik gewerkt op de afdeling Parasitology. Op deze afdeling wordt onder andere ontlasting geanalyseerd, waar wormpjes in kunnen worden gevonden. In Oeganda is Bilharzia een veelvoorkomende wormziekte die veroorzaakt wordt door de parasitaire wormen Schistosoma Mansoni. De ziekte is vrij gemakkelijk op te sporen, onder de microscoop zijn de eieren van deze wormen zichtbaar. De wormen nestelen zich in de bloedvaten van de darmen of in de bloedvaten van de blaas. De eieren hebben een uitsteeksel waarmee ze de bloedvaten kapot maken en daardoor komt er bloed bij de ontlasting of urine. Via de ontlasting/urine komen de eieren weer vrij is het milieu. Besmetting kan plaatsvinden via zoet water waar deze larven leven. De larven dringen de intacte huid binnen wanneer jij contact maakt met besmet water. Bestrijding van de wormen kan door middel van medicijnen. Wanneer er niet behandeld wordt, kan de infectie onder andere de longen, lever, milt, blaas en darmen aantasten.
In de ontlasting kan tevens de Gram-negatieve bacterie Helicobacter pylori worden aangetoond. Deze bacterie komt voor het slijmvlies van de maagwand en kan maagklachten veroorzaken. Helicobacter pylori komt ook voor in Europa, zo'n 10-20% van de mensen is besmet. In ontwikkelingslanden ligt dit percentage veel hoger, tegen de 90% aan. Dit hoge percentage is mogelijk het gevolg van slechte hygiënische omstandigheden waardoor de kans op besmetting groter wordt.
Bij de afdeling Parasitology wordt naast het analyseren van ontlasting ook bloed getest op malaria. Er wordt een druppeltje bloed uitgesmeerd op een preparaat en vervolgens gekleurd. Hierdoor is de malariaparasiet onder de microscoop te zien als een rode stip met een blauwe ring. De malariaparasiet komt het lichaam binnen via een beet van een mug, die besmet met de Plasmodium parasiet. Er zijn verschillende typen Plasmodium parasieten, waarvan Plasmodium falciparum, Plasmodium vivax, Plasmodium ovale en Plasmodium malariae de meest voorkomende soorten zijn. Plasmodium falciparum komt in Oeganda vaak voor. De parasiet kan door een malariamug van een patiënt met malaria op gezonde mensen overgebracht worden. Niet alle muggen zijn gevaarlijk, alleen muggen van het geslacht Anopheles kunnen malariaparasieten doorgeven. Bovendien steken alleen de vrouwtjes omdat ze bloed nodig hebben om eitjes te kunnen leggen. De mug steekt iemand die al besmet is met de malariaparasiet en krijgt zo via het bloed de parasiet binnen. In de darm van de mug vermeerdert de parasiet zich en gaat in de speekselklieren van de mug zitten. Wanneer de mug nu een mens prikt, krijgt deze persoon de kiemen van malariaparasiet in zijn lichaam. De parasiet gaat zich vervolgens vermenigvuldigen. Eerst in de levercellen en vervolgens komen uit opengebarsten levercellen merozoïeten vrij die zich weer in andere levercellen of in rode bloedcellen gaan ontwikkelen. De eerste symptomen van malaria zoals koorts, hoofdpijn, koude rillingen en spierpijn, treden gemiddeld twee weken na de steek van een besmette mug op. Voor de parasieten van P. vivax en P. ovale geldt dat deze een slaapstand in de lever kennen waardoor het maanden en soms jaren kan duren voordat de parasieten actief worden. Malaria is een groot probleem in de landen waar de Anopheles muggen voorkomen. Per jaar overlijden er 550.000 mensen aan malaria, het overgrote deel in Afrika en kinderen jonger dan 5 jaar. 20% van de kindersterfte in Afrika kan worden toegeschreven aan malaria.
Naast de afdeling Parasitology ben ik ook bezig bij de afdeling waar bloed wordt afgenomen voor testen. Ik heb dan ook voor het eerst bloed geprikt bij mensen! De eerste keer was erg spannend maar het ging goed!
Verder ben ik een dagje met twee andere meiden naar een nieuw, klein project geweest. Dit is een plek waar straatjongens, verslaafd aan het snuiven van lijm, twee middagen in de week kunnen komen, van 14-17 uur. Deze jongens krijgen hier een klein beetje Engelse les waarvan helaas niet veel zal blijven hangen want de jongens zijn altijd onder invloed, ze zitten ondertussen lijm te snuiven. Hun concentratieboog is maar van korte duur. De jongens krijgen ook verzorging en aan het einde van de dag krijgen ze een maaltijd (rijst met bonen). De andere meiden hebben op de gitaar gespeeld en de jongens deden heel leuk mee met het zingen en dansen. Ik denk dat de jongens een leuke middag hebben gehad!
Siba Bulungi (Fijne dag)
Veel liefs!
P.S. Ik heb een echte Oegandese naam gekregen op het lab namelijk Nachimuli. Dit betekent bloem en is een teken van acceptatie van de Oegandese bevolking.
P.P.S. RIP Fred, we hebben de huiskakkerlak Fred vermoord
Eerste blog!
Lieve allemaal,
Wat leuk dat je de tijd neemt om mijn eerste blog te lezen! Ik ben momenteel voor 4 maanden in Kampala, de hoofdstad van Oeganda. Ik doe vrijwilligerswerk in een lokaal ziekenhuis, Lubaga Hospital. Ik verblijf hier samen met 7 andere Nederlandse meiden in een huis in het zuid-westen van de stad en we hebben zelfs een schoonmaakster die 5 dagen in de week komt.
De eerste twee weken zijn voorbij gevlogen. Op mijn eerste dag in Oeganda heb ik kennis gemaakt met de boda. De coördinator van de organisatie kwam mij welkom heten en mijn eerste ritje op de boda werd een feit. De boda is een brommertaxi en is in Oeganda het populairste vervoersmiddel. De rest van het verkeer staat volledig vast en de brommertjes scheuren overal tussendoor, echt doodeng!
De volgende dag heb ik een introductie gekregen in het ziekenhuis waar ik de komende maanden zal werken, specifiek op het klinisch laboratorium. Het laboratorium en het ziekenhuis zijn groter, mooier en het is beter georganiseerd dan ik had verwacht. Het lab is opgedeeld in 7 compartimenten en ik zal op elk compartiment twee weken meedraaien. Momenteel loop ik mee bij microbiologie, waar voornamelijk urinesamples en sputum (slijm+speeksel) van mensen wordt geanalyseerd. De urine wordt getest op urineweginfecties en af en toe een zwangerschapstest. Aan de hand van sputum kan worden bepaald of iemand tuberculose heeft. Tuberculose (tbc) is een besmettelijke infectieziekte die veelal veroorzaakt wordt door de bacterie Mycobacterium tuberculosis. De bacteriën kunnen inactief of actief zijn. Inactief houdt in dat je alleen drager van de bacterie bent, je bent zelf niet ziek maar je kan wel andere mensen besmetten. De tbc-bacterie dringt het menselijk lichaam binnen via de longblaasjes. Het lichaam reageert hierop door de bacterie te fagocyteren (opeten). Dit doen de macrofagen, deze cellen zijn onderdeel van het immuunsysteem. Helaas kunnen de bacteriën overleven in macrofagen, zich vervolgens vermenigvuldigen en verspreiden via de lymfeklieren. Tuberculose kan leiden tot de dood wanneer er niet wordt behandeld met medicijnen. Er zijn mensen die niet reageren op de 'eerstelijnmedicatie'. De toename van deze resistente vorm van tuberculose is zeer zorgwekkend en een groot probleem. In Oeganda is de 'tweedelijnsmedicatie' erg duur, vaak niet aanwezig en het heeft veel bijwerkingen. Een ander bijkomende probleem is dat mensen die met HIV besmet zijn (wat veel voorkomt in Afrika), een grotere kans hebben op het krijgen van tuberculose omdat hun immuunsysteem door HIV verzwakt is.
Nou nu genoeg over tuberculose, al hoop ik dat jullie het wel interessant vonden om te lezen. Afgelopen week kwam ik aan op het lab en toen stonden er opeens allemaal stoelen op de gang.. Aan de muur hing een groot wit doek waarop een powerpoint te zien was. Iedereen had zich verzameld in de gang voor een presentatie over het afnemen van bloed bij een patiënt. Er stond zo'n 30-40 man in het kleine gangetje, waaronder ook veel Ugandese studenten die voor 3 weken meelopen. Na de presentatie mochten we nog oefenen met bloed prikken op een model arm.
Naast het vrijwilligerswerk ben ik hier ook gekomen om het land te ontdekken en beter te leren kennen. De Oegandese mensen zijn heel aardig, iedereen vraagt hoe het met je gaat en kinderen roepen vaak 'mzungu' (blanke) naar je. Afgelopen weekend heerlijk uitgerust bij het zwembad, over een markt met veel souvenirs gelopen, de Bahai tempel bezocht en naar het Short Film Festival waar wij hebben genoten van vijf korte films met uiteenlopende onderwerpen, gemaakt door Duitse studenten. Ook doordeweeks gaan wij bijvoorbeeld uiteten, naar de salsa avond waar je ook salsa les krijgt (de stroom viel midden op de avond uit... Typisch afrikaans), heerlijk een avondje dansen bij de live band of naar de bioscoop.
Liefs vanuit het zonnige Oeganda